İşletmenler bir değer üretmek için işlenenleri üzerinde bir fonksiyon gerçekleştirirler. Java programlama dilinde işletmenler önceden tanımlanmış fonksiyonlar gibi çalışırlar. Örneğin, A ve B işletenlerinden ve + işletmeninden oluşturulmuş A+B anlatımı; eğer A ve B nin ikisi de tamsayı (int) türündeyse, A+B bunların toplamını döndürür. Bir işletmen bir, iki veya üç işlenen isteyebilir. Bir işlenen isteyen işletmene birli işletmen, iki işlenen isteyene ikili işletmen ve üç işlenen isteyene üçlü işletmen denir.

İşletmenlerin çoğu ilkel veri türleri döndüren anlatımlar üzerinde işlerler. Burada anlatım değişkenler, hazır bilgiler, yöntemlerin döndürdüğü ilkel türler veya işletmen tarafindan şekillendirilen diğer anlatımlar anlamındadır. Sadece =, ==, and != işletmenleri ayrıca ilgi türleriyle de çalışırlar ve + ve += ayrıca Dizgi nesneleri (sonraki bölümlerde anlatılacak) üzerinde de çalışırlar. Altı çeşit temel işletmen vardır: aritmetik, mantıksal, bit bazında, atama, karşılaştırma ve üçlü eğer-diğer (if-else) işletmenleri. Ayrica işletmenlerle şekillendirilmiş anlatımları, birden fazla işletmenli birleşik anlatımlar oluşturmak üzere birleştirmek mümkün.

Birden fazla işletmen kullanılarak oluşturulmuş ifadeleri değerlendirme sırası öncelik kuralları uygulanarak belirlenir. Örneğin, * ve / , + ve - dan önce değerlendirilir. genellikle diğer öncelik kurallarını hatırlamak kolay değildir. Bu yüzden benzer anlatımları parantezle kaplamak tercih edilir. Bu yolla anlatımı değerlendirmedeki belirsizliği azaltmış olursunuz. Örneğin, aşağıdaki satrilarda i ve j nin değerleri eşit görünmelerine rağmen farklı olacaktır.

i=a+b+c/d+e;
j=a+(b+c)/(d+e);