“Bana ne kadar çok çalıştığını söyleme, ne kadar iş çıkardığını göster!”

James J. Ling

Lineer Mekanik Sistemler:

Dişliler, sabit hız oranı ile bir milden diğer mile moment ve hareket iletmek için kullanılırlar. Dişli çift temas noktası her iki uzuv için bir daire çemberi üzerindedir ve bu iki dairenin merkezleri arasında uzaklık sabittir. Bu şekilde iki serbestlik dereceli şekil kapalı bir dişli çift oluşur. Şekil kapalılık ancak dişli çifti oluşturan iki uzvun bir başka uzva merkezlerinden bir döner mafsal ile bağlı olmaları ile mümkündür. Dairesel olmayan ve dolayısı ile sabit hız iletmeyen özel dişliler varsada yaygın olmadıklarından, konumuz dışında tutulacaktır.

Kinematik açıdan dişli çift, üzerinde özel işlenmiş kinematik elemanların teması ile elde edilen bir kinematik çifttir. Günlük hayatta ise dişli: çevresine diş açılmış ve diğer bir cisim ile bir dişli çifti oluşturabilen bir rijit cisimdir. Her iki tanımda kullanılabilirsede, karışıklık olmaması için özen gösterilmesi şarttır.

Dişli çift kapalı bir kinematik çift olup birleştirdiği iki uzuv arasında sabit bir hız oranını sağlar ve kaymaya müsaade etmez. Bu nedenle kayış kasnak, sürtünmeli merdane gibi sistemlere göre pozitif hareket iletimi söz konusudur.

Dişlilerden oluşan dişli zincirlerinin giriş ve çıkış millerinin açısal konumları lineer bir denklemle ilişkili olduğundan bu sistemlere aynı zamanda lineer mekanik sistem denmektedir. Diğer lineer mekanik sistemler kayış kasnak sistemleri (triger, düz veya v kayış), zincir dişli sistemleri, ve sürtünmeli merdane sistemleridir. Bu lineer mekanik sistemler bu kısımda açıklanacak olan yöntemlerle incelenebilirler, ancak sürtünmeli sistemlerde kaymanın olmadığı varsayılmalı, zincir dişlide ise, hız titremesi ihmal edilmelidir.

Uzuvların dönme yönleri saat yelkovanı yönünde veya ters yönde olabilir. Bu yönlerden birine artı, diğerine ise eksi diyebiliriz (genel kural, saat yelkovanına ters dönüşler, SYT, artı; saat yelkovanı yönünde, SY, dönüşler ise eksi alınır). Uzaysal dişli sistemlerde bu tür bir uygulama yanlış olacaktır ve yön bakış noktasına göre değişecektir. Bu durumda şekil üzerinde oklar veya dönme eksenlerinin vektörel tanımı kullanılabilir.